Dialog z Tradycją T. IX Językowe świadectwo przemian społecznych i kulturowych

Symbol: Varia 55

CENA netto: 95,00 zł
CENA brutto (z VAT 5%): 99,75 zł

WYDANIE:
Kraków 2021

ISBN: 978-83-7624-163-0

« wstecz

Słowo od Redakcji
Z wielką radością oddajemy do Państwa rąk kolejny – IX tom serii ,,Dialog z Tradycją”.
Tom ten ma charakter jubileuszowy, łączy się bowiem z dziesiątą rocznicą powstania projektu badawczego powstałego z inicjatywy Pracowników Katedry Lingwistyki Kulturowej i Komunikacji Społecznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, kiedy to podjęto inicjatywę naukowych spotkań i publikacji poświęconych zagadnieniu miejsca i roli tradycji w wielorakich obszarach współczesnej komunikacji. W ramach szerokiego projektu powstało dotychczas osiem tomów serii. Dwa pierwsze opracowania miały zróżnicowaną tematycznie formułę, kolejne edycje zostały sprofilowane wokół wybranej problematyki: języka – komunikacji – kultury (tom III i IV), językowego dziedzictwa kultury materialnej (tom V), dawnej i współczesnej kultury funeralnej (tom VI i VII) oraz dziedzictwa antycznego i biblijnego (tom VIII).
Niniejszy, IX tom serii „Dialog z Tradycją”, postanowiliśmy poświęcić naukowej refleksji nad językowymi świadectwami przemian społeczno-kulturowych, zarówno w dawnej, jak i współczesnej polszczyźnie. Naszą propozycję tematyczną podjęło 31 badaczy z różnych ośrodków naukowych, którzy nadesłali łącznie 29 artykułów zróżnicowanych pod względem szczegółowego przedmiotu badań i przyjętej perspektywy opisu.
Autorzy artykułów bliższemu oglądowi poddali m.in. różne aspekty przeobrażeń w terytorialnych odmianach polszczyzny: Beata Ziajka omówiła elementy stałe i zmienne w komunikacji międzypokoleniowej mieszkańców wsi, Anna Kostecka-Sadowa – przemiany językowe i kulturowe na pograniczu polsko-ukraińskim, Maciej Rak – zmiany we frazematyce gwarowej widzianej poprzez modele ludowego obrazu świata, Kazimierz Sikora – formuły pożegnań używane na wsi, a Renata Kucharzyk – wykorzystywanie gwary do agresji słownej na forach internetowych. W kilku tekstach omówiono leksykę odzwierciedlającą treści związane z kulturą ludową: Monika Buława przedmiotem analizy uczyniła gwarowe nazwy chorób, Ilona Kulak – ludowe nazwy roślin motywowane właści¬wościami leczniczymi, Helena Grochola-Szczepanek – nazwy elementów tradycyjnego stroju spiskiego, Barbara Grabka – leksykę związaną z wybranymi zwyczajami i obrzędami okresu Wielkanocy.
Autorzy części artykułów poświęcili swoje teksty rozmaitym elementom polszczyzny ogólnej w kontekście przemian kulturowych: dziejom 10 Słowo od Redakcji
nazw żeńskich (Ewa Woźniak), zmianom fonetycznym w okresie powojennym (Halina Kurek), używaniu wulgaryzmów w komunikacji publicznej ( Jadwiga Kowalikowa), formułom zamykającym listy elektroniczne (Anna Piechnik), poszukiwaniom stylu neutralnego płciowo w ofertach pracy (Małgorzata Szajbel-Keck), postrzeganiu trzeciej płci w publikatorach prawicowo-konserwatywnych (Magdalena Wojtyńska-Nowotka).
Część Autorów skupiła się na przeobrażeniach zasobu leksykalnego polszczyzny odzwierciedlających przemiany społeczne i kulturowe: w tym aspekcie nowe słownictwo omówił Włodzimierz Wysoczański, a kolokacje – Joanna Szerszunowicz. Problematykę związaną z rejestracją i leksyko¬graficznym opisem zmian językowych omówił natomiast Piotr Żmigrodzki na przykładzie Wielkiego słownika języka polskiego PAN oraz (w dwóch tekstach) zespół Obserwatorium Językowego Uniwersytetu Warszawskiego: Agata Hącia, Katarzyna Kłosińska, Jarosław Łachnik, Barbara Pędzich.
Niektóre teksty dotyczą polszczyzny używanej w mediach: Piotr Fliciński przyjrzał się przemianom w języku tzw. czwartej władzy, a Anna Pilińska zajęła się słowotwórczymi sposobami wartościowania polityków. Magdalena Zofia Feret opisała tendencje we współczesnym przekładzie tytułów filmowych.
Kilka artykułów poświęcono rozmaitym aspektom dawnej polszczyzny: germanizmom w historycznym słownictwie górnictwa solnego (Ewa Horyń), nazywaniu aktu śmierci w dziewiętnastowiecznych inskrypcjach nagrobnych na cmentarzach w Podolu (Olena Havryliuk), porównaniom w języku osobniczym poety Wincentego Byrskiego (Marceli Olma), nazwom elementów wyposażenia turysty górskiego na początku XX wieku (Agnieszka Jurczyńska-Kłosok).
Przedmiotem opisu uczyniono także przeobrażenia w zasobie onimicznym polszczyzny: Andrzej S. Feret i Magdalena Zofia Feret zanalizowali nazwy gdyńskich ulic w czasie II wojny światowej, Tomasz Jelonek omówił natomiast zmiany we współczesnym nazewnictwie wiejskich sklepów.
Prezentowane w niniejszym tomie artykuły ukazują zatem nie tylko różnorodność językowych świadectw przemian społecznych i kulturowych, ale także wielość możliwych ujęć tej problematyki. Mamy nadzieję, że monografia, którą oddajemy do Państwa rąk, będzie także inspiracją do dalszych poszukiwań i badań w tym zakresie.
Serdecznie dziękujemy wszystkim Autorom, którzy zechcieli współtworzyć niniejszą monografię. Wyrazy wdzięczności kierujemy również
w stronę Recenzentów za trud, jaki wnieśli w ostateczny kształt publikacji.
Ewa Młynarczyk
Ewa Horyń